Psychologieprofessor: ‘Zet de ongezien enorme inspanning van de bevolking meer in de verf’

Olivier Luminet: ‘Het zou goed zijn mochten er psychologen in de expertengroepen zitten, want het wordt vanaf nu alleen maar ingewikkelder.’ Beeld Wouter Van Vooren

Hoe dirigeer je 11 miljoen vrijheidsminnende individuen weer uit hun kot? ‘Door angst hebben we ons gedrag massaal en snel aangepast’, zegt Olivier Luminet (UCL), vooraanstaand professor psychologie en autoriteit op vlak van emoties. ‘Maar nu wordt het ingewikkeld, want we moeten die angst wat kwijtraken, maar ook weer niet te veel.’

Barbecueërs die dertig man in de tuin inviteerden. Drommen kotzitters die aanschoven bij ijssalons, tuincentra en containerparken. Zonnebadende bankzitters met verdacht weinig kennis over hoeveel centimeter anderhalve meter is. Terwijl de zon uitdagend scheen, schokten zij de natie tijdens de paasvakantie.

Olivier Luminet was minder ontzet. Daarvoor kent de voorzitter van de Belgian Association for Psychological Science en professor psychologie aan de Univeristé Catholique de Louvain het fenomeen ‘de mens’ iets te grondig. “Ik keur dat lakse gedrag uiteraard af. Maar het is niet opmerkelijk en verdient niet al die aandacht”, zegt de gerenommeerde Luminet, die ook onderzoeksdirecteur is bij het Belgisch Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek.

Hoezo niet? We moeten dat gedrag toch nadrukkelijk bekritiseren?
“Ja, maar dat kan ook zonder het op te blazen. Je hoort dan het cliché dat alle Belgen typische je-m’en-foutisten zouden zijn, dat wij dit weer eens niet zouden kunnen. Maar dat klopt niet. En door die boodschap geef je erg veel negatieve aandacht aan enkelingen, terwijl de grote massa net heel erg haar best doet. Vanuit het perspectief van de psychologie is wat zeker 90 procent van de bevolking hier presteert onwaarschijnlijk straf en ongezien. Dát is opmerkelijk. In amper een week tijd hebben wij zeer verregaand en zonder morren ons gedrag aangepast.”

“Ik ben gespecialiseerd in gedragsverandering tegenover gezondheidsproblemen. Hoe motiveer je mensen om minder te gaan roken, zich in te smeren als ze in de zon gaan, meer te bewegen? Wel, we slagen er maar zelden in om doelgroepen te motiveren, ook al zijn bijvoorbeeld long- en huidkanker levensbedreigend. In de coronacrisis willen we zeer snel van werkelijk iedereen verregaande gedragswijziging.”

“Je hebt altijd een minderheid die niet volgt, die zich verzet tegen opgelegde regels en controle, zich onaantastbaar waant. Dat is weinig verbazend. Wat veel verbazender is, is die overgrote meerderheid die hier iets doet wat doorgaans zo heel lastig is en die zich zo snel aanpaste. Het lijkt erop dat we dat nog lang zullen moeten volhouden. Dan moet je die meerderheid ook eens een pluim geven in plaats het vooral te hebben over de ongehoorzamen.”